Wpływ stanu zachowania materiału konstrukcyjnego na nośność zabytkowych drewnianych słupów, w żuławskich domach podcieniowych, z XVIII i XIX wieku

Tomasz Zybała¹

¹Katedra Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków, Wydział Architektury, Politechnika Gdańska

Cytowanie: Budownictwo i Architektura, vol. 16(3) (2017) 077-094, ISSN 1899-0665, DOI: 10.24358/Bud-Arch_17_163_08

Historia:
Opublikowano:	02-12-2017

Streszczenie:

Powstało wiele opracowań dotyczących zagadnień architektonicznych domów podcieniowych na Żuławach, ale brak na ten temat publikacji dotyczących problematyki techniczno-konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest fragmentem badań prowadzonych obecnie przez autora. Jest pierwszą próbą wykonania analizy statyczno-wytrzymałościowej wybranych, zabytkowych drewnianych podcieni z obszaru Delty Wisły, wraz z opisem stanu zachowania. W tekście zawarto główne cechy wytrzymałościowe drewna, zasady obliczania nośności słupów wg PN EN 1995-1-1 oraz PN-53/B-03150. Obliczono przybliżony ciężar przenoszony przez zabytkowe podcienia. W pracy ujęto opis występowania formy i zakresu terytorialnego budownictwa podcieniowego w Polsce. Wyjaśniono cel stosowania tego rozwiązania w budynkach. Przedstawiono rodzaje konstrukcji słupów oraz typologię i historyczny rozwój domu podcieniowego na Żuławach Wiślanych, z jego głównymi cechami charakterystycznymi.

Słowa kluczowe:

domy podcieniowe, architektura drewniana, nośność słupa drewnianego

The impact of maintenance on wood column capacity of the XVIIIth to XIXth century of arcaded houses from the Żuławy region

Abstract:

There have been many articles on architectural issues of arcaded houses from the Żuławy Region. None of them tackled the technical and conservation problems. The following article presents a part of the author’s current research. It is the first attempt to demonstrate a static-strength analysis of selected historic wooden houses from Żuławy. It demonstrates the maintenance state of those buildings and includes the description of the main strength features of timber as well as the calculation rules of column capacity in compliance with PN EN 1995-1-1 and PN-53/B-03150. The approximate static load transferred by wood columns was calculated. The article describes both main forms of the arcaded construction in Poland and its territorial range. Furthermore, the paper accounts for the purpose of using this solution in buildings and provides the main types of both structure and typology of arcaded houses in Żuławy Region as well as their historical progress and key characteristic features

Keywords:

arcaded houses, wooden architecture, capacity of timber column

Literatura / References:

1. Tłoczek I. Dom mieszkalny na polskiej wsi. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985r, s.101-108.
2. Kopkowicz F. Ciesielstwo polskie. Arkady, Warszawa 1958r, s.66-74.
3. Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe. Przyczyny degradacji i problematyka konserwatorska zabytkowych struktur architektonicznych w środowisku kulturowym Delty Wisły. Rozprawa doktorska. Gdańsk 2014r. s. 124-132.
4. Kloeppel O. Die bauerliche Haus-, Hof – Und Siedlungsanlage im Weichsel – Nogat Delta. Danzig 1924., s.123-127.
5. Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygnatura: 300, MP-511.
6. Heise J. Die Bau Und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, H.11 Landkreis. Danzig, Comissions – Verlag von Th. Berling. Danzig 1884 – 1887.
7. Stankiewicz J. Zabytki budownictwa i architektury na Żuławach. Rocznik Gdański, t. XV/XVI. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1956/1957, s. 511-522.
8. Tłoczek I. Dom mieszkalny…, op. cit., s. 109-110.
9. Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe… op. cit., s. 185, 213-215.
10. Neuhaus H. Budownictwo drewniane. Polskie Wydawnictwo Techniczne, Rzeszów 2004r., s 17.
11. Hoła J., Pietraszek P. Budynki o konstrukcji drewnianej. w: Budownictwo Ogólne – konstrukcje budynków tom 4. Buczkowski W. (red.), Arkady, Warszawa 2009r., s.100-101.
12. Baszeń M., Żakowicz A. Wpływ zmian materiałowych i geometrii konstrukcji drewnianych na rozkład sił wewnętrznych. Źródło: http://www.biswbis.pb.edu.pl/2011_01/014.pdf, data pobrania: 10.03.2017r.
13. Rudziński L. Konstrukcje drewniane, naprawy, wzmocnienia, przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, Kielce 2010r., s. 149.
14. Kolendowicz T. Mechanika budowli dla architektów. Arkady, Warszawa 1993r., s. 25-29.
15. Przewłocki J., Górski J. Podstawy mechaniki budowli. Arkady, Warszawa 2006r. s.204-208.
16. Rejestr zabytków województwa pomorskiego, źródło:
http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_ w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
17. Rejestr zabytków województwa warmińsko mazurskiego, źródło: http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkownieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
18. Krzyżanowska K. Klecie. Dom podcieniowy. Dokumentacja historyczna. Gdańsk 1959 r. sygnatura NID: 00108.
19. Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska – przeskalowanie – skala 1 : 50. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02928.
20. Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1977 r., sygnatura NID: P/02400.
21. Specht A., Wołosewicz A. Klecie. Dom podcieniowy. Badania architektoniczne. T.I: Tekst i rysunki. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: 00668/1.
22. Świerk Z. Klecie. Dom podcieniowy. Orzeczenie mykologiczno – budowlane. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02551.
23. Hoffman B. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 i 33. Orzeczenie techniczne konstrukcyjne. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02859.
24. Osiński A. Żuławki. [ Dom podcieniowy ] Budynek mieszkalny nr 32 – 33. Ekspertyza techniczna – mykologiczna. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02791.
25. Stankiewicz K. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 – 33. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02749.
26. Domagała T. Orłowo. Dom podcieniowy ” Orłowo I „. Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich ( 13.03.1968 – 30.10.1968 ). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: ZN/3007.
27. Domagała T., Kołecki A. Orłowo. Dom podcieniowy „Orłowo I”.Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich (13.III.1968 – 30.X.1968). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: 00106.
28. PN-EN 1995-1-1 Eurokod 5. Projektowanie konstrukcji drewnianych, Część 1-1: Postanowienia ogólne. Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2010r.
29. Przewłocki J., Górski J. Podstawy…, op. cit., str. 205.
30. Rudziński L. Konstrukcje drewniane…, op. cit., str 30.
31. Bela A. Obliczenia statyczne dla oceny stanu zachowania ryglowej części kościoła p.w. św. Mikołaja w Cyganku – Żelichowie. Gdańsk, 2014., s. 3.
32. Kotwica E.I., Nożyński W. Konstrukcje drewniane – przykłady obliczeń. Stowarzyszenie producentów płyt drewnopochodnych w Polsce, Szczecin 2015 r., s.15.
33. Michniewicz W. Konstrukcje drewniane. Arkady, Warszawa 1958., s. 50, 91-98.
34. Stankiewicz J. Zabytki…, op. cit., s. 522.
35. Niedostatkiewicz M. Budownictwo Ogólne przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1999 r., s. 9, 42, 144.