Zmienna przestrzeń teatralna a synergia

Obracaj Piotr¹

¹ Katedra Budownictwa i Architektury, Wydział Budownictwa i Architektury, Politechnika Opolska

Cytowanie: Budownictwo i Architektura, vol. 16(1) (2017) 59-68, ISSN 1899-0665, DOI: 10.24358/Bud-Arch_17-161_05

Historia:
Opublikowano:	11-04-2017

Streszczenie:

Poszukiwanie rozwiązania sceno-widowni dającego możliwie szerokie możliwości aranżacyjne, było domeną lat 60 i 70-tych XX wieku. W owym czasie powstało najwięcej projektów i realizacji scenicznych, w których możliwe były do zaaranżowania podstawowe relacje terenów gry i obserwacji, zatem barokowy włoski, otwarty i arenowy. Tendencja ta na przełomie wieków zanikła, nastąpił natomiast renesans sceny włoskiej w różnych odmianach, z zasady o niezmiennej formie, czasem z niewielkimi możliwościami transformacji na linii opera – koncert – teatr dramatyczny. Wszystkie te rozwiązania generowały ogromne koszty poprzez konieczność zastosowania niestandardowych urządzeń technicznych, również znacząco podrażających eksploatację. W 1996/1997 roku w Londynie otwarto zrekonstruowany szekspirowski teatr „Globe”. Obiekt ten niewątpliwie dał początek odrodzonej wizji współczesnego teatru dramatycznego. Forma przestrzenna, nawiązująca do starożytności, z pozoru nie wydaje się mobilna inscenizacyjnie. Jednakże z punktu widzenia szczególnej relacji widza i aktora, stosując odpowiednie kryteria reżyserskie, układ zyskuje „wewnętrzną” zmienność przy praktycznie niezmienionym układzie przestrzennym. Idea teatru renesansowej Anglii w pierwszym rzędzie ma zastosowanie w obiektach masowych, otwartych. Dyskusyjne są rozwiązania, w których stosuje się otwierany dach, czy rozbudowaną w tle „języka” scenicznego namiastkę sceny pudełkowej. W końcu wznoszenie obiektu w ciężkiej, żelbetowej konstrukcji, a nie w lekkiej, drewnianej, powoduje zaniżenie „efektywności” inscenizacyjnej, koszty natomiast rosną. Surowość formalna teatru elżbietańskiego przy wymaganiach technicznych odnoszących się głównie do bazy oświetleniowej, jest akceptowalna w szerokim zakresie repertuarowym. Przy niewielkich nakładach finansowych i zgodnym współdziałaniu architektów i inscenizatorów z przypisanymi im branżami, całkowicie spełnia się zasada synergii.

Słowa kluczowe:

zmienna przestrzeń teatralna, teatr elżbietański, scena pudełkowa, tereny gry i obserwacji

Variable theater space and synergy

Abstract:

Searching for the solution of the audience scene giving the widest possibilities of arrangement, was the domain of the 60s and 70s of the twentieth century. At that time, most of the projects and stage productions were created, where the basic relations of the game and observation areas were possible, so Baroque, Italian, Open and Arena. This tendency at the turn of the century has disappeared, but the renaissance of the Italian scene in various variations, with the principle of invariable form, sometimes with little possibility of transformations on the line opera – concert – dramatic theater. All these solutions generated huge costs by the need to use non-standard technical equipment, also significantly annoying exploitation. In 1996/1997 a reconstructed Shakespearean theater „Globe” was opened in London. This facility undoubtedly gave birth to a revived vision of contemporary dramatic theater. Spatial form, referring to antiquity, does not seem to be mobile staging. However, from the point of view of a particular viewer’s and actor’s relationship, using the appropriate directing criteria, the layout gains „internal” variability with virtually unchanged spatial layout. The idea of the renaissance theater of England is primarily applied in open, mass-scale buildings. Discussion is the solution in which the roof is used, or the background „linguistic” scenic substitute box scene. Eventually, the construction of the facility in heavy, reinforced concrete, rather than in light wood, results in lowering the „efficiency” of the staging, while the costs increase. The formal qualities of the Elizabethan Theater with technical requirements for the lighting base are generally acceptable in a wide range of repertoire. With the low cost of finance and the consistent cooperation of architects and stewards with their respective industries, the principle of synergy is fully met.

Keywords:

Variable theater space, Elizabethan theater, box scene, game and observation grounds