Synergia terenów wystaw światowych i struktur przestrzennych miast-gospodarzy
© 2016 Budownictwo i Architektura. Publikacja na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 (CC BY-NC-SA 4.0)
Cytowanie: Budownictwo i Architektura, vol. 16(2) (2017) 005-030, ISSN 1899-0665, DOI: 10.24358/Bud-Arch_17-162_01
Opublikowano:11-04-2017
| Historia: |
|---|
Streszczenie:
Organizacja wystawy światowej to dla miasta-gospodarza szansa wykorzystania tego wydarzenia o globalnej skali dla własnego rozwoju poprzez m.in. poprawę jakości przestrzeni publicznych, transportu, bazy turystycznej, powstanie nowych obiektów kultury, ale też budowy wizerunku i wyższego pozycjonowania na arenie międzynarodowej. Wykorzystywane do budowy miasteczek Expo rozległe, często zaniedbane czy zniszczone przez przemysł tereny są odzyskiwane dla miasta, przyczyniając się do jego rozwoju. Po zakończeniu wystawy miasto otrzymuje tereny wyposażone w infrastrukturę architektoniczną, techniczną i zieleń oraz obiekty, które nadal funkcjonują i benefitują dla miasta. W wyniku tego procesu często udaje się zrealizować założenia synergii, rozumianej jako synteza energii, wyrażone umownie równaniem „2+2=5”. Spoiwem synergicznie wiążącym struktury post-Expo z miastem są jednoczące je ciągi czy strefy przestrzeni publicznych (np. Paryż 1889, Barcelona 1929, Seattle 1962), a także włączanie terenów post-Expo w systemy zieleni miejskiej (np. Barcelona 1888, Chicago 1893, 1933, Sewilla 1929, Nowy Jork 1939, 1964, Szanghaj 2010). Nie zawsze jednak potencjał terenów post-Expo jest efektywnie wykorzystywany. Czasami pozostają one izolowanymi wyspami, które wprawdzie dają atrakcyjną ofertę funkcjonalną (np. Sewilla 1992, Mediolan 2015), ale poprzez brak urbanistycznej synergii z miastem, nie generują takich korzyści, jak w przypadku struktur synergicznie powiązanych.
Słowa kluczowe:
wystawy światowe, expo, synergia urbanistyczna, sieć synergiczna
Synergy of World’s Exhibitions areas and spatial structures of host cities
Abstract:
The organization of the world’s exhibition is for the host city a chance to use this global event to build its image and position in the international arena, its own development by improving the quality of public spaces, cultural facilities, transportation, tourism, etc. Usually extensive, often abandoned, neglected or destroyed by industry areas were used to build Expo sites. In this way they were recovered for the city, contributing to its development. After the exhibition, the city receives areas, equipped with necessary architectural, technical and green infrastructure, and the buildings that continue functioning and longer benefit for the city. A result of this operation is a realization of the assumptions of synergy, as synthesis of energy, expressed by the equation „2+2=5”. Usually, the binders that synergistically bind Expo structures with the city, are uniting them strings or zones of public spaces (e.g. Paris 1889, Barcelona 1929, Seattle 1962), and the inclusion of post-Expo sites into the systems of green areas of the city (e.g. Barcelona 1888, Chicago 1893, 1933, Seville 1929, New York 1939, 1964, Shanghai 2010). But not always effective use of the potential of postExpo areas is a success. Sometimes they have remained isolated islands, which although give an attractive offer of a functional use of space, but through lack of urban synergy with the city, are not able to generate such significant benefits, as in the case of structures synergistically related (np. Seville 1992, Milan 2015). The article shows examples of both, effective and bringing a comprehensive range of benefits for the host city, and also misguided attempts of synergistic relationship between post-Expo areas and spatial structures of cities.
Keywords:
World’s Exhibitions, Expo, urban synergy, synergistic network
Literatura / References:
1. Żórawski J., O budowie formy architektonicznej, Arkady, Warszawa 1973.
2. Böhm A., O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych, Politechnika Krakowska, Kraków 1981.
3. Trancik R., Finding Lost Space: Theories of Urban Design, J. Wiley, New York 1986.
4. Sykta I., The impact of Worlds’ Exhibitions on landscape and development of cities. Urban, architectural park and symbolic legacy of expos, [w:] CRACOW LANDSCAPE MONOGRAPHS VOL. 3. Landscape as impulsion for culture: research, perception & protection. Problems of Protection & Sharing. Kraków 2016, Institute of Archeology. Jagiellonian University. Institute of Landscape Architecture. Cracow University of Technology, s. 71-87.
5. Sykta I., Znaczenie wyróżniających się, kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej dla kształtowania i percepcji krajobrazu miejskiego, Praca doktorska, prom. A. Böhm, Politechnika Krakowska, Kraków 2008.
6. Greenhalgh P., Fair World. A History of World’s Fairs and Expositions from London to Shanghai 1851-2010, Papadakis, Winterbourne, Berkshire, Great Britain 2011.
7. Jackson A., Expo. International Expositions 1851-2010, V&A Publishing, London 2008.
8. Mattie E., World’s Fairs, Princeton Architectural Press, New York USA 1998.
9. Pommereau C. (ed.), Paris 1900. La Ville Spectacle, Petit Palais, BeauxArts / TTM Éditions, Paris 2014.
10. de Jong C., Mattic E., Architectural Competitions 1792 – Today, Taschen, Kolonia 1994.
11. Sosnowska J.M. (red.), Wystawa paryska 1937. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 22-23.10.2007, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2009.
12. Sykta I., Kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej – ryzykowne eksperymenty w historycznym centrum miasta, [w:] Czasopismo Techniczne – Serce miasta, Seria Architektura, z. 4-A/2008, Zeszyt 9 (ROK 105), wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2008, s. 161-168.
13. Sykta I., ‘Cityscape scrapers’ – kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim jako element ogniskujący rozwój rekreacji i turystyki, [w:] Nauka Przyroda Technologie, tom 3, Zeszyt 1, wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań 2009, ss. 10, http://www.up-poznan.net
14. Sykta I., Ekonomiczne aspekty turystyki kulturowej – szlakiem kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej w krajobrazie miast historycznych, [w:] M.K. Leniartek, K. Widawski (red.), Nowa Ekonomia Turystyki Kulturowej, Seria: Monografie – Prace zbiorowe Wyższej Szkoły Zarządzania „Edukacja” we Wrocławiu, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania „Edukacja” Wrocław 2012, s. 175-195.
15. Sykta I., Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych – od Londynu 1851 do Nowego Jorku 1939. Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions – from London 1851 to New York 1939 [w:] Przestrzeń i Forma’21/2014, s. 353-376; http://www.pif.zut.edu.pl/pif-21_pdf/C-08_PiF21_Syktai.pdf
16. Bolotin N. & Laing C., The World’s Columbian Exposition. The Chicago World’s Fair of 1893, University of Illinois Press Urbana and Chicago, Champaign Illinois USA 2002.
17. Wille L., “A City Circled by Parks”. Forever Open, Clear, and Free; the Historic Struggle for Chicago’s Lakefront. 2nd ed. Chicago: U of Chicago, 1991. 54. Print. https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson_Park_(Chicago) [dostęp 10.02.2016].
18. Rydel R.W., Burd Schiavo L. (eds.), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 30s, Yale University, New Haven and London 2010.
19. Jackson Park (Chicago), https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson_Park_(Chicago) [dostęp 10.02.2016].
20. Chicago Park District. Jackson Park, http://www.chicagoparkdistrict.com/parks/jackson-park/ [dostęp 10.02.2016].
21. Midway Plaisance, https://en.wikipedia.org/wiki/Midway_Plaisance [dostęp 10.02.2016].
22. Chicago Park District. Midway Plaisance Park,
http://www.chicagoparkdistrict.com/parks/Midway-Plaisance-Park/ [dostęp 10.02.2016].
23. World’s fair, http://en.wikipedia.org/wiki/World’s_fair [dostęp 01.03.2016].
24. Sykta I., Wystawy międzynarodowe i ich wpływ na kształtowanie krajobrazu miast – próba retrospekcji i współczesnej oceny skutków krajobrazowych. The international exhibitions and their impact on the city landscape – an attempt of retrospection and contemporary valorization of their influence on countryside, [w:] Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, X/4, Lublin 2014, s. 5-34, http://www.pan-ol.lublin.pl/wydawnictwa/TArch10_4_2014.html
25. Sykta I., Parki Barcelony – od stylu modernisme po współczesne krajobrazy tworzone „od-nowa”, [w:] Architektura krajobrazu. Studia i Prezentacje. 1(34) 2012, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 106-120.
26. Simonis D., Barcelona, National Geographic, G+J RBA, 2008.
27. The end of the century, the beginning of the century. The 1888 Exhibition.; The Era of the 1929 International Exhibition. The first third of the 20th century. http://www.bcn.es/publicacions/Bcn_escultures/info/chapter4.html (dostęp 01.06.2016).
28. Jellicoe G. & S., The Landscape of Man, Thames&Hudson, Londyn 2006.
29. Modernismo catalán, http://es.wikipedia.org/wiki/Modernismo_catal%C3%A1n (dostęp 01.06.2016).
30. 1001 ogrodów, które warto w życiu zobaczyć, Spencer-Jones R. (ed.) / Wojciechowska-Ring D. (red.), Muza S.A., Warszawa 2008.
31. Capó J., Catasús A., Barcelona escultures, Ediciones Polígrafa, Barcelona 2003, s. 38.
32. Poble Espanyol, http://en.wikipedia.org/wiki/Poble_Espanyol (dostęp 01.06.2016).
33. Banham R., Rewolucja w architekturze. Teoria i projektowanie w „pierwszym wieku maszyny”, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979.
34. Blake P., Form Follows Fiasco. Why Modern Architecture Hasn’t Worked, Little, Brown&Company, Boston 1977.
35. Bonta J.P., Anatomia de la interpretación en arquitectura. Resena semiotica de la critica del Pabellón de Barcelona de Mies van der Rohe, G. Gilli, Barcelona 1975.
36. Haduch B., Haduch M., Architectourism. 01. Hiszpania, ZOCO, Kraków 2012.
37. Koolhaas R., Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu, Karakter, Kraków 2013.
38. Olszewski A.K., Wystawa nowojorska w 1939 roku. Program i realizacja. [w:] Sosnowska J.M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23-24 listopada 2009 roku, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2012.
39. Cotter B., Images of America The 1939-1940 New York World’s Fair, New_York_1939_book-samplepages_Images of America The 1939-1940 New York World’s Fair_Bill Cotter. Pdf (dostęp 12.04.2015).
40. Nowakowska-Sito K., Inżynierowie maszyn i dusz: nowojorska wystawa światowa 1939 roku a modernistyczna utopia lat trzydziestych, [w:] Sosnowska J.M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23-24 listopada 2009 roku, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2012.
41. Cotter B., Young B., Images of Modern America. The 1964-1965 New York World’s Fair, Arcadia Publishing, Charleston, South Karolina, USA 2014.
42. Sykta I., Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych – od Brukseli 1958 do Osaki 1970. Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions – from Brussels 1958 to Osaka 1970. [w:] Przestrzeń i Forma’22/2014, s. 103-122; http://www.pif.zut.edu.pl/pif22-2.php
43. Lasiewicz-Sych A., Strategia tworzenia miejsc – szkic o architekturze Seattle. Strategy of Pleacemaking – an Essay on Seattle Architecture, [w:] Współczesne problemy w architekturze i urbanistyce. Contemporary Problems in Architecture and Urbanism. Tom VII. Volume VII. Czasopismo Techniczne. Architektura. Zeszyt 3-A(3) (112) (2015) 97-125.
44. Cotter B., Images of America. Seattle’s 1962 World’s Fair, Arcadia Publishing, Charleston, South Karolina, USA 2010.
45. Alaska–Yukon–Pacific Exposition,
https://en.wikipedia.org/wiki/Alaska%E2%80%93Yukon%E2%80%93Pacific_Exposition (dostęp: 23.05.2016).
46. Hintzen-Bohlen B., Andaluzja. Sztuka i architektura, Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2008.
47. Villa F., Spacerem po Mediolanie. Największe atrakcje miasta, National Geographic, Warszawa 2015.
48. Parki i ogrody, http://otomediolan.pl/zabytki-i-atrakcje/parki-ogrody (dostęp 01.09.2015).
49. Park Sempione, http://www.mediolan.pl/sport-i-wypoczynek/parki/park-sempione (dostęp 01.09.2015).
50. Ogrody Mediolanu, http://www.lot.com/inspiracje/ogrody-zielonego-mediolanu (dostęp 01.09.2015).
51. Milan World’s Fair 2015. Guide to the Expo in and around the City, Rizzoli, New York 2014.
52. CityLife Milano Office Tower, http://www.zaha-hadid.com/architecture/citylife-milano/ (dostęp 01.06.2016).
53. CityLife Milan, http://en.wikipedia.org/wiki/CityLife_(Milan) (dostęp 01.06.2016).
54. Skolimowska A., Expo 2015 – architektura globalnej uczty, Architektura Murator 09/2015.
55. Leonardo Icon. Milano, Italy, http://libeskind.com/work/leonardo-icon/ (dostęp 26.05.2016).
56. Expo Milano 2015. Extra Guide. Unique itineraries between site and city, Mondadori Electa S.p.A., 24 Ore Cultura sri, Milan 2015.
57. Massimiliano Fuksas, la Fiera di Milano a Rho, http://dontshootmi.com/massimiliano-fuksas-fiera-rho/ (dostęp 27.05.2016).
58. Linden G., Creighton P., The Expo Book. A Guide to the Planning, Organization, Design & Operation of World Expositions, InPark Magazine (IPM) 2008,
http://www.microsofttranslator.com/bv.aspx?ref=SERP&br=ro&mkt=pl-PL&dl=pl&lp=EN_PL&a=http%3a%2f%2ftheexpobook.com%2f. (dostęp 15.05.2014)
59. Lang Z., Min C., Space Planning of the World Expo Area in Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
60. Iker G. (ed.), Shanghai Transforming. The changing physical, economic, social and environmental conditions of a global metropolis, Actar, Barcelona 2008.
61. Sykta I., Impact of the Shanghai World Exhibition on the city’s development and landscape. Wpływ Wystawy Światowej w Szanghaju na rozwój i krajobraz miasta, [w:] The Landscape and Architecture of Historical and Modern China / Krajobraz i architektura historycznych i współczesnych Chin, vol.2, Politechnika Krakowska, Seria Architektura, Monografia 527, Kraków 2016, s. 121-156.
62. Expo 2010 Shanghai China [w:] GA Dokument 112. China Today. A.D.A. Edita, Tokyo.
63. A Preliminary Tour of the Expo Site,
http://www.expo2010.cn/expo/expo_english/documents/em/node2524/userobject1ai52529.html (dostęp 14.10.2014).
64. Un Tong L., World Expo 2010 Shanghai China. An Analysis of the possible impacts of World Expo 2010 Shanghai on the tourism development, LAP Lambert Academic Publishing, Saarbrucken Germany 2011.
65. Jun D., Nannan D., Shanshui Concepts in Landscape Planning and Design of the Expo Park in Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
66. Jing L., Xiangming Z., From „Green Expo” to „Harmonious City”: Sustainable Principles of the Planting Design in the World Expo Park of Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
67. Shanghai Houtan Park by Turenscape, publ. 2.05.2011,
http://www.homedsgn.com/2011/05/02/shanghai-houtanpark-by-turenscape/ (dostęp 10.01.2015).
68. Wang L., Houtan Park, publ. 2.05.2013, http://landscapevoice.com/houtan-park-%e5%90%8e%e6%bb%a9%e5%85%ac%e5%9b%ad (dostęp dostęp 10.01.2015).
69. Wang L., Houtan Park Shanghai, publ. 27.05.2013, http://land8.com/profiles/blogs/houtan-park-shanghai-china (dostęp 10.01.2015).
70. Huang Y., Shanghai Expo, Thomson Learning, Singapore 2007.
71. Expo 2010, http://en.wikipedia.org/wiki/Expo_2010 (dostęp 10.01.2015).
72. World Expo Museum, http://www.bie-paris.org/site/en/world-expo-museum (dostęp 12.04.2015).
73. 2010 Shanghai, http://www.bie-paris.org/site/en/expos/past-expos/expo-timeline/2010-shanghai (dostęp 10.01.2015).
74. de Dios Perez J., Shanghai Transforming, [w:] Iker G. (ed.), Shanghai Transforming. The changing physical, economic, social and environmental conditions of a global metropolis, Actar, Barcelona 2008.
75. Lynch K., Obraz miasta, Archivolta, Kraków 2011.