Zhovkva (Żółkiew) in Western Ukraine – an example of urban complex of the Renaissance “ideal town”

Mykola Bevz1
1Lviv Polytechnic National University

© 2016 Budownictwo i Architektura. Publikacja na licencji Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 (CC BY-NC-SA 4.0)

Cytowanie: Budownictwo i Architektura, 17(4) (2018) 087-102, ISSN 1899-0665, DOI: 10.24358/Bud-Arch_18_174_09

Historia:
Opublikowano: 28-02-2019

Streszczenie:

–

Słowa kluczowe:

–

Zhovkva (Żółkiew) in Western Ukraine – an example of urban complex of the Renaissance “ideal town”

Abstract:

The town of Zhovkva (Żółkiew) belongs to the late Renaissance foundations of private resident towns in Western Ukraine (Halychyna region) from the late 16th century. In accordance with historical sources, this city was founded by Stanisław Żółkiewski [2] in 1594. Urban-spatial structure of the town was designed according to the Renaissance ideal city. The city has a well-preserved original planning structure and a number of architectural monuments that are associated with it. The city consisted of two conjugated parts: the owner’s castle and the fortifi ed middletown. The combination of these two parts was of a specifi c nature – when the central square of the town is combined with the facade of the castle complex. On the base of the historical and urban studies presented the hypothesis that town of Zhovkva (Żółkiew) is an unique example of late Renaissance urbanism. The start of town build was in 1594 according to a project based on the concept of “ideal town” from the book of Italian architect Pietro Cataneo. We are thinking, that the author of the project and plan of town was Paolo Clamensi – Italian architect, worked in Lviv at the end of 16th century. The towns have a well-preserved original Renaissance planning structure and a number of architectural monuments that are connected with it.

Keywords:

town of Zhovkva (Żółkiew), town planning structure, Renaissance, «ideal city» model, urban composition

Literatura / References:

[1] https://whc.unesco.org/en/statesparties/ua. Tentative list (25.06.2018).
[2] Jan Sas Zubrzycki. Żółkiew. Studyum architektoniczne. Kraków, 1901. 54 s.
[3] Barącz Ks. Sadok. Pamiątki miasta Żỏłkwi. Drugie wydanie. Lwỏw, 1877. S. 12.
[4] Yaremych H. Zhovkva – istorychne misto-zapovidnyk, [in:] Halytsʹka brama. Lʹviv: „Tsentr Euvropy“, 1997, № 4/28, с. 5.
[5] Kalika Y., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk. Lʹviv, Kamenyar, 1990.– S. 1–52.
[6] Mykola Bevz. Architekturno-prostorovyi uklad mista Zhovkvy v konteksti europeiskoyi urbanistyky, [in:] Halytsʹka brama, Lviv: „Tsentr Yevropy“,1997, № 4/28, с. 6–7;
[7] Bevz M. Zhovkva – renesansne idealne misto. Ukrainska realizatsia kontseptualnoji schemy Pietro Cataneo, [in:] Istorychna, mystetska i architekturna spadshchyna Zhovkvy: problemy ochorony, restavratsii ta vykorystannia. Zhovkva-Lviv, 1998. S. 36–43.
[8] Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Doslidzhennya budynku na “vezhi” po vul. Vasyliansʹkiy u m. Zhovkvi, [in:] Arkhitektura: Visnyk Natsionalʹnoho universytetu “Lʹvivsʹka politekhnika”, Lʹviv, 2002. №439, S.128–133.
[9] Kalika Y.A., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk. Lʹviv: Kamenyar, 1990.– S. 15.
[9] Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 1. Zhovkva, 2010, 557 s.
[10] Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 2. Zhovkva, 2012, 389 s.
[11] Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 3. Zhovkva, 2014, 341 s.
[12] Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 4. Zhovkva, 2016, 402 s.
[13] Zhovkva – istorychne misto-zapovidnyk. Halytsʹka brama.– Lʹviv: „Tsentr Euvropy“, 1997, № 4/28, s. 1–30.
[14] Velykyi V., Golyak V., Kovalchuk M., Lytvyn M., Naumenko K. Zhovkivshchyna: istorychn narys. Zhovkva-Lviv-Baltimore: Instytut ukrayinoznavstva im. I. Krypʺyakevycha NAN Ukrayiny. Zemlyatsʹke ob’yednannya “Zhovkivshchyna“, 1994, Tom 1. 326 s.
[15] Zhovkva. Ukrainian Historic Towns Atlas. Volume 3. Editor M. Kapral, Lviv, National Academy of science of Ukraine, 2016, 52 p. + 22 ill.
[16] https://polona.pl. Żółkiew (10.11.2018).
[17] Bevz M., Czuba M., Dubyk Y. and other. Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw–Kyiv, Lviv: Rastr-7, 2011. T. 1–2, T. 1, 291 p., T. 2, 151 p.
[18] Bevz M. Zhovkva. Tserkva of the Holy Trinity. Brief history of the site, [in:] Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw–Kyiv, 2011.– T. 1. – S. 162–166.
[19] Sosnowski O. O planach osiedli sprzężonych w Polsce, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, 1935, t. IV, nr. 2, s. 69–78.
[20 Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh, Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi ta rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv.– Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. № 1. С. 110–114.
[21] Kravtsov S. Slidy frantsuzʹkoyi shkoly u fortyfi katsiyakh Ukrayiny u XVII st., Fortyfi katsiya Ukrayiny. Materialy mizhnarodnoyi konferentsiyi. Kam’yanetsʹ-Podilʹsʹkyy, 1993, с. 24; Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh, [in:] Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi te rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv. Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. № 1. С. 110–114.
[22] Martynyuk A. Rezulʹtaty arkhitekturno-arkheolohichnykh rozvidok kvartalu na pl. Vicheviy, Halytsʹka brama. Lʹviv: „Tsentr Yevropy“, № 4/28, с. 13–14.
[23] Kryp’yakevych I. Z mynuloho Zhovkvy. Zhovkva: Prosvita, 1930. 30 s.
[24] Książek M. Materialy pomocnicze do studiow w zakresie historii urbanistyki. Krakow: Politechnika Krakowska, 1994. 336 s., s. 227–237.
[25] Kuśnierz K. Sieniawa. Załozenie rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwój przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku. Rzeszów: 1984. 260 s., s. 142–157.
[26] Kuśnierz K. Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów poludniowej Polski w XVI oraz XVII wieku. Kraków: Politechnika Krakowska, 1989. S. 29–32.
[27] Polska XVII wieku. Państwo, spółeczeństwo, kultura. Pod red. J. Tazbira. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977. 368 s.
[28] Książek M. Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w Poludniowej Malopolsce. Kraków: Politechnika Krakowska, 1988. S. 159–162.
[29] Kuśnierz K. Zabytkowe wartości naczelne mista historycznego dawnej Galicji na przykladzie Brzeżan, Brodów, Żółkwi oraz Stanisławowa, Urbanistychno-arkhitekturni problemy mist Halychyny. Lʹviv–Krakiv: 1992. S. 19–20.
[30] Bevz M. Problems of Urban Restoration on the Example of Historic Cities of Western Ukraine, Architektura bez Granic: Kultura Miasta – Miasto w Kulturze. – Wroclaw: Politechnika Wroclawska, 2012. S. 102–111.
[31] Vuytsyk V. Istoryko-arkhitekturnyy zapovidnyk u misti Lʹvovi. Lʹviv: Kamenyar, 1989. С. 5–20;
[32] I Quattro primi Libri di Architettura di Pietro Cataneo Senese. Venetia: 1567. (Library of Department of Architecture, Warsaw Polytechnic).
[33] Kostomariv M. Istoryya Ukrayiny. Lʹviv: NTSH, 1918. S. 160–165.
[34] Trehubova T. Starodavnye misto Sharhorod, Teoriya ta istoriya arkhitektury. Kyiv: NDITIAM, 1995. – S. 57–71.
[36] Krawtsow S. O układzie przestrzennym miasta Brody w XVI–XVII w., Kwartalnik architektury i urbanistyki. T. XXXVII. Zesz. 1. Warszawa: PWN, 1992. S. 3–4.
[37] Kravtsov S. Mistobudivna istoriya Brodiv ta Hiyom Levasser de Boplan, Ukrayina v mynulomu. Vyp. IV. Kyiv–Lʹviv: 1993. S. 31–39; Sozansʹkyy I. Z mynuvshyny Brodiv. Prychynky do istoriyi mista. Lʹviv: NTSH, 1911. 69 s.
[38] Bevz M. Mahdeburzʹke pravo ta urbanistychnyy uklad pryvatnoho mista-rezydentsiyi (na prykladi m. Zhovkvy), Ukrayinsʹka akademiya mystetstva. Doslidnytsʹki ta naukovo-metodychni pratsi. Vyp. 7. Kyiv, 2000. S. 68–75.
[39] https://polona.pl/item/zolkiew-w-koncu-18-wieku,NDAyMTgyMTY/0/ 11.10.2018.
[40] Soldini N. La costruzione di Guastalla // Annali di architettura. Centro Internazionale di Studi di Architettura «Andrea Palladio». Vicenza: Electa. 1992–1993. N. 4–5. P. 57–87.
[41] Zarębska T. Funkcje i formy placów miejskich w Polsce XVI–XVIII w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. Nr. 2. 1993. S. 206–208.
[42] J. Kowalczyk. Zamośc. Citta ideale in Polonia, Krajobrazy. Studia i materialy. Warszawa: Ośrodek ochrony zabytkowego krajobrazu. Narodowa instytucia kultury, 1994. S. 48–49.
[43] https://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Errard (27.06.2018);
[44] „Klar und lichtvollwieeine regel”. Planstadte der Neuzeit. Vom 16. bis 18. Jahrhundert. Eine Ausstellung des Landes Baden-Wurttemberg veranstaltet vom Badischen Landesmuseum Karlsruhe: 1990. 379 S.
[45] Zarębska T. Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku. Warszawa: 1971, 171 s.
[46] Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Hrafi chna rekonstruktsiya mista Zhovkvy stanom na XVII–XVIII st. Plan ta kartoskhema. Lʹviv: “Tsentr Yevropy”, 2003. – S. 1–2.
[47] Mykola Bevz. Shovkva e Brody – «citta` ideali» del Tardo Rinascimento. La realizzazione ucraina dell’idea concettuale dal trattato di Pietro Cataneo, Fondazione Romualdo Del Bianco News from Florence. – Florence, 2003. N. 5, May. P. 21–22.
[48] Archiv Naukovo-doslidnoho instytutu teorii ta istorii architektury. Misto Zhovkva. Bez inv. N. Kyiv (2005).
[49] https://polona.pl/item/zolkiew-Mann / 11.10.2018.
[50] https://polona.pl/item/zolkiew-photo / 11.10.2018.